مردم عرب طبق عادت برای زمان ها روز های مختلف نام خاصی قرار می دادند و به دلیل اینکه روزه آنها زمان تابستان و گرمای شدید و تابش آفتاب بر ریگ ها بود به -رمضان - نامیده شد، روزه فوائد بسیاری برای انسان ها دارد چه از لحاظ جسمی چه از لحاظ روحی، روزه اخلاص و تقوای ما را تقویت می کند.

گاهی برخی افراد فکر می کنند همین که از اذان صبح تا اذان مغرب دست از خوردن و آشامیدن بکشد، کفایت می کند، خیر، نخوردن و نیاشامیدن جزئی از روزه داری است ما درهنگام روزه داری به فکر دیگر هم نوعان خود باشیم که در فقر و تهی دستی قرار دارن این ماه، ماه خداس ماه مهمانی خدا؛پس ما هم اگر بخواهیم بنده خوبی برای خدا باشیم باید مانند خداوند در به سوی بندگانش باز کنیم و با پذیرایی و اطعام این افراد خودمان را از بهره های این ماه بی نصیب نکنیم.


روزه بر هر مرد و زنی که به سن تکلیف رسیده اند واجب است، در این میان روزه برای افراد ناتوان و سالخورده، افراد بیمار و خانم باردار و شیرده باشرایطی خاص است که باید طبق احکامی که در رساله مرجع خود عمل کنند، در این راستا ما به جمع آوری احکام این افراد برآمدیم در مقالات قبلی احکام روزه ناتوانان و بیماران آیت الله سبحانی و احکام روزه ناتوانان و بیماران آیت الله نوری همدانی را ارائه کردیم و این بار احکام روزه ناتوانان و بیماران آیت الله صافی گلپایگانی را برای مقلدین این مرجع بزرگوار در ذیل آورده ایم:
 

 احکام روزه برخی از بیماری ها:

1.استفاده ار سرم یا آمپول هنگام روزه داری:

آیا استفاده از سرم یا آمپول هنگامی که فرد روزه دارد، چه حکمی دارد؟
بنابر احتیاط مستحب ازسرم و آمپول هنگامی که روزه است استفاده نکند و چنانچه اگر در شرایطی قرار داشت که باید استفاده کند روزه او باطل نمی شود.
 

2.استفاده ازاسپری در هنگام روزه:

شخصی که دچار بیمار ی تنفسی است و مجبور است که از اسپری دهان و بینی استفاده کند، این اسپری به گونه است که مجاری بینی و راه های تنفسی را باز می کند، آیا این کار روزه را باطل می کند؟
پاسخ: اگر استفاده از اسپری در هنگام روزه هم باید انجام شود، می تواند استفاده کند و مشکلی در روزه ایجاد نمی شود و اگر تا قبل از ماه رمضان بعدی این بیماری از بین رفت جانب احتیاط را رعایت کند و قضای روزه ها را انجام دهد، و اگر بیماری تا ماه رمضان ادامه داشت احتیاط کند و برای هر روزی که روزه نگرفته یک چارک غذا مانند گندم و جو به فقیری که سید نباشد بدهد  و روزه ها قضا ندارد.
 

 3.استفاده از قطره بینی و روزه داری:

گاهی اوقات وقتی از قطره بینی استفاده می کنیم، قطره وارد حلق می شود، آیا روزه باطل می شود؟
پاسخ: اگر قطره وارد حلق شود روزه را باطل می کند.
 

4.آندوسکوپی کردن در هنگام روزه داری:

آیا آندوسکوپی کردن – لوله ای است که وارد معده می کنند برای عکسس برداری – باعث باطل شدن روزه می شود؟
پاسخ: احتیاط واجب روزه را دچار اشکال می کند.   
 

5. تزریق خون در حال روزه داری:

آیا فردی که نیاز به تزریق خون دارد و این کار را در هنکام روزه داشتن انجام دهد روزه او باطل می شود؟
پاسخ: تزریق خون باعث باطل شدن روزه نمی شود.
 

6.انجام آزمایش خون از روزه دار:

اگر فردی برای انجام آزمایش خون مقداری خون بدهد مثلا 5 سی سی آیا روزه به مشکل می خورد؟
پاسخ: مشکلی برای روزه پیش نمی آید اما اگر باعث ضعف و بی حالی در فرد بشود کراهت دارد.  
 

7.درست کردن دندان هنگام روزه بودن:

شخصی که از درد دندان رنج می برد و مجبور است که به دندان پزشک رجوع کند – در ماه رمضان – اگر بخواهد دندانش را پر کند چه حکمی دارد؟
پاسخ: هنگامی که فرد روزه است، پر کردن دندان، جرم کشی یا کشیدن دندان مشکلی در روزه داری ایجاد نمی کند، و فقط فرد باید مطمئن شود که آب یا خون یا هر چیز دیگری از حلق پایی نرود.
 

 


8.استفاده شیاف در هنگام روزه داری:

شخصی که روزه است و از شیاف های در مانی یا شیاف مسکن یا شیاف تریاک یا شیاف تغذیه استفاده می کند، آیا استفاده از شیاف باعث بطلان روزه می شود؟
پاسخ:خیر مشکلی در روزه ایجاد نمی کند و روزه را باطل نمی کند.
 

9.حکم روزه معتاد:

شخصی که اعتیاد به مواد مخدر مثل تریاک دارد، و نمی تواند روزه هایش را چه ادا و چه به حالت قضا به جا آورد یعنی توان و قدرت روزه را ندارد، حکم روزه این فرد چیست؟
پاسخ: روزه براین فرد واجب است و هنگامی که به اضطرار افتاد مقداری تریاک استفاده کند در هنگامی که قضای روزه را هم می گیرد به ضروزت استفاده کند و روزه هایش قضا هم ندارد.1


 احکام ضرر داشتن روزه و تشخیص آن:


1.اطمینان یا احتمال ضرر بیماری:

فردی که بیمار است باید اطمینان از ضرر روزه داشته باشد یا صرف احتمال کفایت می کند که روزه گرفتن را ترک کند؟
پاسخ: چنانچه فرد بیمار فقط احتمال دهد که اگر روزه بگیرد روزه برای او مضر خواهد بود البته اگر احتمال او به جا و عاقلانه باشد و از این احتمال خوف ضرر در وی ایجاد شود، از روزه گرفتن خودداری کند و اگر با این وضع روزه بگیرد روزه او صحیح نیست.
 

2.تشخیص بیماری توسط مکلف یا پزشک:

یکی از دغدغه های  افراد این است که فرد خودش باید تشخیص بدهد که روزه برایش مضر است یا پزشک متخصص؟
پاسخ: اینکه تشخیص بدهد که روزه برای او مضر است یا نه، به تشخیص خود مکلف است، پس در مواقعی پزشک توصیه کرده که روزه برای او ضرر دارد اما فرد می داند که روزه برایش مضر نیست  و روزه می گیرد؛ در جایی دیگر شخصی احتمال می دهد یا نه اطمینان دارد که روزه برای او مضر است اما گفته پزشک خلاف این است و چیزی از ضرر روزه نگفته فرد باید از روزه گرفتن خودداری کند و چنانچه روزه بگیرد روزه او درست نیست.
 

3.تشخیص پزشک به ضرر روزه:

پزشکی که به بیمار توصیه می کند که روزه نگیرد و تشخیص می دهد که روزه برای او مضر است باید هم تخصص داشته باشد و هم مومن باشد یا فقط این باشد کافی است؟
پاسخ: لزومی ندارد که پزشک این خصوصیات گفته شده را داشته باشد یا آشنا به احکام الهی باشد همین مقدار که از تشخیص پزشک غیر مومن خوف از ضرر ایجاد شود، کافی است.
 

4.احتمال ضرر به توصیه پزشک:

وقتی که پزشک متخصص احتمال اینکه روزه برای فرد مضرر باشد را می دهد، وظیفه فرد برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: اگر فرد از آنچه که پزشک بگوید خوف ضرر پیدا کند، باید از روزه گرفتن خودداری کند.
 

5.احتمال ضرر در آینده:

گاهی اوقات فرد از روزه گرفتن هیچ احساس ضرری نم یکند اما بسیاری از بیماری ها مثل دیابت، اثر ضرر روزه بعد ها مشخص می شود، در این صورت وظیفه مکلف چیست؟
پاسخ: اگر به توصیه پزشک که روزه برای آینده فرد ضرر هایی را ایجاد می کند و مکلف از این توصیه خوف ضرر پیدا کند، باید از روزه گرفتن خودداری کند.
 

6.ترساندن اطرافیان از ضرر بیماری:

در بعضی مواقع اطرافیان مکلف مادر پدر و مادر یا فرزند و ... انسان را از روزه منع می کنند و از ضرر روزه گرفتن متذکر می شوند، اگر فرد آنچه که اطرافیان گفته اند بخواهد عمل کند و روزه نگیرد، چه حکمی دارد؟
پاسخ: تشیص ضرر روزه برعهده خود فرد است، نه توصیه اطرافیان، چنانچه مکلف احتمال ضرر روزه گرفتن را بدهد، یا اینکه از آنچه خانواده اش گفته اند خوف از ضرر ایجاد شود، از روزه گرفتن خودداری کند و نباید روزه بگیرد.
 

7.شک کردن به گفته پزشک درمورد ضرر روزه:

پزشک شخصی را از روزه گرفتن منع کرده، اما فرد شک دارد که روزه برای او مضر است یا نه، حکم این مساله چیست؟
پاسخ: اگر ترسی از روزه گرفتن و ضرر روزه در او ایجاد بشود، دیگر نباید روزه بگیرد.
 

8.تشخیص ها مختلف از پزشکان در مورد ضرر روزه:

به تشخیص پزشکی روزه برای من مضر است، اما پزشکی دیگر روزه گرفتن را منع نکرده، وظیفه بنده برای روزه هایم چیست؟
پاسخ: مطمئن شدن و به یقین رسیدت و خوف از ضرر ایجاد شدن در فرد، به عهده خود فرد می باشد، حتی اگر علتش پزشک باشد، پس فردی که می داند یا احتمال ضرر روزه را می دهد باید از روزه گرفتن خود داری کند.
 

9. روزه گرفتن با علم یا احتمال ضرر:

شخصی که علم به احتمال  به ضرر روزه  دارد یا می داند که روزه بگیرد ممکن است بیماری شدید بشود، با این حال روزه می گیرد؛ آیا روزه این فرد صحیح است؟
پاسخ: این فرد باید از روزه گرفتن خودداری کند و چنانچه روزه گرفت روزه ایشان درست نیست.

10.فکر یا خیال، ضرر نداشتن روزه:

بیماری که فکر می کرد که روزه برای او مضر نیست و روزه گرفته، بعدا معلوم شده که روزه برای او مضر بوده، حکم این مورد چیست؟
پاسخ: روزه این فرد درست نیست و قضای این روز بر ذمه ایشان است که باید انجام دهد.
 

11.برطرف شدن بیماری یا عذز قبل از اذان ظهر در ماه رمضان:

شخصی که به علت بیماری یا ضرر روزه ای نمی تواند در ماه مبارک رمضان روزه بگیرد، و قبل اذان ظهر بیماری او بهبود می یابد، آیا باید نیت روزه کند؟
پاسخ: نباید نیت روزه کند و روزه او در این روز درست نیست حتی اینکه هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد اما قضای این روز بر ذمه او میباشد که باید بعدا انجام دهد.
 

12.برطرف شدن بیماری یا عذر بعد از اذان ظهر در ماه مبارک رمضان:

شخصی که بعد از اذان ظهر بیماری یا عذرش برطرف شود، وظیفه اش در مورد روزه آن روز چیست؟
پاسخ: دیگر روزه آن روز بر او واجب نبوده و فقط قضا بر ذمه اوست.1
 

احکام کرونا:

با توجه به شیوع ویروس منحوس کرونا وهمه این ویروس وظیفه مکلفین در مورد روزه ماه رمضان چیست؟
پاسخ: روزه ماه رمضان یک واجب الهی است که برای هر مسلمان واجب است، و کسی که بدون هیچ عذری روزه خواری کند، هم قضا دارد و هم کفاره عمد بر ذمه مکلف می باشد؛
پس اگر ترس از ابتلا به بیماری ترسی عاقلانه و به جا باشد یا ترس از این باشد که بیماری شدید تر می شود می تواند روزه را افطار کند و قضای روزه هم بر عهده فرد است که باید بعدا به جا آورد.2
 


حکم روزه دختران تازه به تکلیف رسیده:

دختران در نه سالگی به سن تکلیف می رسند، و در برخی از موارد وقتی این دختر بخواهد روزه بگیرد بیمار می شود و توانایی روزه گرفتن را ندارد، معمولا این دختران غیر سنشون علائم دیگری از بلوغشان ندارند، وظیفه این دختران چیست؟
پاسخ: به تکلیف رسیدن دختر نه سال کامل قمری است، و علاوه برآن توانایی و قدرت داشتن برای انجام دادن روزه از شروط به تکلیف رسیدن دختر است و اگر دختر توان انجام روزه را ندارد تکلیف از او برداشته می شود، و هر زمان که توانایی جسمی داشت باید قضای روزه را انجام دهد ولی بقیه اعمال مثل نماز و حجاب را که قدرت انجام آن ها را دارد باید انجام دهد.


روزه خانم های باردار و شیرده:

1.روزه خانم باردار:

گاهی خانم باردار یا روزه برایش مضر می باشد و گاهی اوقات برای جنینش مضر میشود، حکم روزه ایشان در دو حالت چگونه است؟
پاسخ: چه روزه برای مادر چه برای جنینش مضر باشد، بنا بر احتیاط واجب در هر دو صورت باید فدیه بپردازد . روزه های نگرفته را بعدا قضا نماید.


2. روزه خانم شیرده:

خانمی که شیر به کودکش می دهد، گاهی اوقات روزه برای مادر مضر است، گاهی برای کودکش، حکم روزه ایشان چگونه است؟
پاسخ: چه روزه گرفتن برای مادر چه برای فرزندش مضر باشد، احتیاط واجب باید برای هر روزی که روزه نگرفته است به اندازه یک مد طعام که معادل 750 گرم طعام فدیه بدهد، البته این حکم به مختص زمانی است که مادر فقط لز همین راه می تواند کودکش را شیر بدهد
و چنانچه خانمی باشد که بتواند کودک او را بدون هزینه شیر بدهد ایشان باید روزه خود را به جابیاورد. و در هر دو حالت قضای روزه ها بر ذمه خانم است که باید بعدا انجام دهد.


3.مجوز روزه نگرفتن برای خانم شیرده:

آیا صرف شیر خوار بودن کودک و شیردادن مادر مجوزی برای روزه نگرفتن مادر به حساب می آید؟
پاسخ: خیر، فقط اینکه مادر فرزند شیرده داشته باشد دلیل براین این نیست که روزه خواری کند، خانم در حالی می تواند روزه نگیرد که روزه گرفتن یا برای او مضر باشد یا برای کودکش، و مادر دچار ضعف و بیحالی شدید بشود که تحمل آن بسیار دشوار باشد در این حالت است که روزه گرفتن برای او واجب نمی شود.
 

4. بارداری مجوزی برای روزه نگرفتن:

آیا صرف باردار بودن مجوزی برای روزه خواری مادر می شود؟
پاسخ: چنانچه احتمال ضرر روزه برای مادر به گونه ای باشد که از احتمال ضرر روزه خوف ضرر برای ایشان به وجود بیاید، باید از روزه گرفتن خودداری کند.
 

5.ندانستن ضرر روزه برای مادر یا کودک:

اگر خانمی که باردار است یا شیرده، و نمی داند که روزه گرفتن برای ایشان مضر است یا نه، وظیفه این خانم برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: اگر خانم احتمال بدهد که روزه برایش مضر است و البته این احتمال باید احتمالی عاقلانه باشد، باید از روزه گرفتن خودداری می کند و روزه او درست نیست.
 

6. روزه خانم باردار در ماه پنجم:

خانمی که ماه پنجم بارداری است آیا روزه برای او واجب است؟
پاسخ: پاسخ برای افراد مختلف است یعنی به شرایط خود فرد بستگی دارد، در حالت کلی اگر با تجربه خود فرد یا پزشک متخصص، برای خانم یا جنینش ترس ضرر پدید بیاید، از روزه گرفتن خود داری کند.
 

احکام روزه سالخوردگان:

1.حکم روزه افرادی که به واسطه ضعف و بی حالی ناشی از پیری و کهنسالی، نمی توانند روزه بگیرند، یا در مورد دیگر سن افراد خیلی زیاد است و اصلا توانایی روزه گرفتن را ندارند، چگونه است؟
پاسخ: در هر دو حالت روزه گرفتن بر این افراد واجب نیست؛ در حالت دوم اگر روزه مشقت بیسار دارد باید برای هر روزی که روزه انجام نمی دهد کفاره روزه که حدودا ده سیر یا همان 750 گرم طعام مانند گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهند.

2.بدست آوردن توانایی بعد از ماه رمضان:

آقا و خانمی که به واسطه پیری نمی توانند در ماه رمضان روزه بگیرند؛ اما بعد از ماه مبارک قدرت روزه گرفتن برایش ایجاد شده، آیا باید قضای روزه ها را انجام دهد؟
پاسخ: انجام قضا روزه ها بر ای آنها واجب نیست،  بلکه احتیاط مستحب باید روزه هایی که انجام نداده را قضا کند.3
 

منابع:
1.خبر گزاری رسمی حوزه
2.خبرگزاری جمهوری اسلامی
3.پایگاه خبرگزاری صاحب نیوز